چینه نگاری سنگی- زیستی و بازسازی محیط رسوبی دیرینه سازندهای جیرود و مبارک در شمال شهمیرزاد

استان سمنان در دامنه های جنوبی بلندی های البرز (مرکزی- خاوری) و در حاشیه شمالی کویر بزرگ ایران مرکزی قرار دارد و لذا از نگاه زمین شناسی به دو پهنه ساختاری البرز و ایران مرکزی تعلق دارد. سازند جیرود و مبارک در برش مورد مطالعه در 3 تا 5 کیلومتری شمال شهمیرزاد با مختصات جغرافیایی"28 47 35 عرض شمالی و " 55 18 53 طول شرقی قرار گرفته است. سازند جیرود با ناپیوستگی مشخص بر روی سازند میلا، و مرز بالایی این سازند نیز به صورت هم شیب به سازند مبارک ختم می شود. در این برش سازند جیرود دارای ضخامتی برابر با 180 متر است. در این مطالعه 5 جنس آکریتارک و 6 جنس میوسپور شناسایی گردید. افزون بر این، اسکلوکودونت ها با تنوع و فراوانی نسبی بسیار کمتر در برخی از نمونه های برش مورد مطالعه دیده می شوند. پالینومورف های قابل اشاره در سازند جیرود شامل اسپوروپولن های زیر می باشد: retispora lepidophyta, verrucosisporites nitidus, raistricka variabilis, aurospora cf. macra, retusotriletes annulus, grandispora saurota, maranhites britoi, gorgonisphaeridium ohiense, verruciretusipora famennesis, golosphaeridium sp., retusotriletes sp. لیتولوژی سازند جیرود در برش شهمیرزاد شامل ماسه سنگ و کنگلومراهای قرمز، ماسه سنگ های سفیدرنگ، شیل های سیلتی و رسی، شیل های سیاه رنگ حاوی پالینومورف و ماسه سنگ آهکی می باشد. بر اساس مطالعات انجام شده و سن سنجی به وسیله مطالعه پالینومورف ها، دیرینگی سازند جیرود در برش شهمیرزاد، دونین پسین (فرازنین- فامنین) است. بررسی میکروسکپی رخساره های سنگی و مطالعات میدانی، سازند جیرود در منطقه شهمیرزاد منجر به شناسایی 6 دسته رخساره: رسوبات رودخانه ای پرکننده کانال، دشت سیلابی، رسوبات سیلیسی کلاستیک خلیج بین رودخانه ای، رسوبات ساحلی، نهشته های سیلیسی کلاستیک مربوط به محیط لاگون و نهشته های کم عمق و پرانرژی دریایی تا بالای مدی شده است. در این برش سازند مبارک دارای ستبرایی برابر با 265 متر است. لیتولوژی سازند مبارک در برش شهمیرزاد از سنگ آهک، سنگ آهک شیلی و مارنی، سنگ آهک ماسه ای و ماسه سنگ آهکی تشکیل شده است. این سازند بطور هم شیب بر روی سازند جیرود جای گرفته است و خود نیز با ناپیوستگی توسط نهشته های پرمین و یا تریاس پوشیده شده است. بررسی ماکروفسیل و میکروفسیل های همراه در لایه های کربناته و مارنی در سازند مبارک می تواند موید شرایط دریایی گرم و کم عمق باشد. رخساره رسوبی سازند مبارک در برش شهمیرزاد به 3 زیر محیط: نهشته های طوفانی، نهشته های کربناته محیط های زیر جذرومدی یا لاگونی عمیق و نهشته های مربوط به ریف تقسیم می شود. سازند مبارک در برش شهمیرزاد، میکروفسیل های زیر به دیرینگی تورنزین تا ویزئن پایینی مشاهده می شوند: septabrunsiina kingirica, septabrunsiina krainica, paleospiroplectammina diversa, endothyra laxa, endothyra recta, earlandia minor, earlandia vulgaris, diplosphaerina inaequalis, bispharea irregularis, eostaffella sp., eotuberitina sp., archaesphaera sp., trochiliscus sp. سازند مبارک بر اساس میکروفسیل های شناسایی شده در تورنزین، به دو زون زیستیearlandia minor zone و zone septabrunsiina krainica و در ویزئن به زون زیستی dainella chomtica zone تقسیم می شود.